Een grondstoffenplan in vijf stappen

Hoe ga je om met de verschillende afvalstromen tijdens je evenement? Zamel zoveel mogelijk apart in. Dan maak je zogenaamde mono-stromen: afvalbakken die 1 soort materiaal bevatten. Door dit goed gescheiden in te zamelen, kunnen materialen eenvoudiger opnieuw worden ingezet als grondstof voor nieuwe producten. Daarom spreken we niet over afval, maar over grondstoffen!

Een simpel voorbeeld ken je al jaren. Thuis scheiden we papier en glas apart van de andere afvalstromen. Door dit ook apart te laten afvoeren en verwerken, kan hier weer nieuw papier of glas van worden gemaakt. Het belangrijkste ingrediënt van gerecycled glas is nu eenmaal oud glas. En dit kan dus ook op grote schaal op een evenement.

Maar hoe maak je een grondstoffenplan (geen afvalplan 🙂)? Dat kan eenvoudig in een aantal stappen.

Stap 1.  Verantwoordelijkheid

Begin met het aanstellen van een coördinator binnen het team. Hij of zij is verantwoordelijk voor de inzameling en verwerking van de grondstofstromen. De coördinator bepaalt de doelstellingen van je organisatie en zorgt ervoor dat iedereen zich hieraan houdt. Betrek ook externe leveranciers hierbij. Maak duidelijke afspraken welke afvalstromen je op het evenement wilt voorkomen. Of stel eisen aan de materialen die wél gebruikt mogen worden.

Deze persoon is het grondstoffen-geweten van de organisatie en kijkt kritisch mee met alle stappen. Bij alles kun je de vraag stellen: “Kan dit ook met minder afval?”, “Hebben we dit echt nodig of kan het ook anders?” en ”Hoe gaan we hier mee om na het primaire gebruik?”. Gebruik hierbij de stappen reduce, re-use, recycle. Of op z’n Rotterdams: voorkomen van gebruik, hergebruiken of recycling. Deze volgorde is belangrijk. 

De ladder van Lansink gaat uit van het voorkomen van afvalstromen. De belangrijkste 3 onderwerpen hierbij zijn;

1. Voorkomen. Kan je het gebruik van een product vermijden? Is het echt nodig?
2. Hergebruik. Kan het product in de originele staat opnieuw worden ingezet? Denk bijvoorbeeld aan de hardcup. Na een afwasbeurt is deze opnieuw inzetbaar.
3. Recyling. Dit is de minst gunstige, omdat hiervoor het originele product moet worden vermaakt tot een nieuw product. Vaak kost dit ook veel energie
   
   Zie ook: https://www.recycling.nl/ladder-van-lansink/ 

Stap 2.  Mogelijke grondstofstromen

Welke soorten restafval heb je op je evenement? En welke grondstoffen kan je zo schoon mogelijk gescheiden van elkaar inzamelen? Dit hangt ook af van het type evenement. Bij een afgesloten evenement heb je als organisator goede grip op de verschillende stromen op je locatie. Denk aan bijvoorbeeld bekers en bordjes. Je kunt ervoor kiezen om maar 1 soort materiaal te gebruiken. Bijvoorbeeld papier of biologisch afbreekbaar materiaal. Zo heb je maar 1 inzamelingscontainer nodig. Het gebruik van plastic servies en bestek is inmiddels al verboden. Dit beperkt de keus voor materiaal en kan de inzameling van de verschillende stromen ook eenvoudiger maken.

Bij evenementen in de openbare ruimte heb je als organisator minder grip op stromen van buitenaf. Maar je bent wél verantwoordelijk voor een goede afvalinzameling. Het is dan lastiger om vooraf goed te kunnen bepalen welke soorten en volumes er op je evenement ingezameld worden.

Welke grondstoffen heb je mogelijk op jouw evenement? Hierbij nemen we aan dat je statiegeldhoudende producten zoals Pet, blik en drinkbekers retour neemt bij de bars)

1. Plastics en drankkartonnen (PD)
2. Papier en karton
3. Etensresten, zoals groenten en fruit
4. Decormateriaal
5. Glas
6. Batterijen
7. Overige stromen

Hardcups of statiegeldflesjes of -blikjes zijn waardevol en wil je graag retour. Hiervoor moet je dan een aparte inzamellocatie maken. Softcups moet je volgens de huidige SUP-regels hoogwaardig laten recyclen. Zorg dus ook voor een duidelijke aparte inzamelstroom en voorkom vervuiling met andere stromen. Anders behaal je niet de actuele minimale recycling doelstelling.

Met het verzamelen van 1 soort materiaal maak je mono-stromen. Heb je tijdens een evenement veel van een bijzondere afvalstroom, zoals kledingstukken na de start van een hardloopevenement? Dan is dit waarschijnlijk heel goed apart te verwerken tot nieuwe kleding.

Stap 3.  Beschikbare inzamelingsmiddelen

Bespreek met leveranciers op welke manier ze jouw grondstofstromen kunnen inzamelen. Let hierbij ook op het soort product en of de bakken ook bruikbaar zijn voor de verwerker. Bijvoorbeeld of de bak op de juiste manier geleegd kan worden. Zorg ook altijd voor duidelijk herkenbare signing op de bak. Door kleurgebruik en pictogrammen maak je duidelijk voor welke materialen de bak bedoeld is. Pictogrammen kun je hier gratis downloaden.

Zet je de bak open of dicht?

Zorg dat het deksel van de afvalbak altijd open is. Zo is deze makkelijk te gebruiken door voorbijgaande bezoekers. Bij een gesloten deksel kan de bezoeker het afval óp het deksel zetten. Omdat bezoekers geen zin hebben om zelf het deksel op te tillen, wordt het een snelle verzamelplaats van meer afval. Vervolgens gaat er troep rondzwerven over de locatie. Dit voorkom je door een open deksel.  

Heb je tijdens je evenement last van vliegend ongedierte of harde wind, kan het juist weer handig zijn deksels van de bakken gesloten te houden.

Inventariseer de locatie op een plattegrond. Welke grondstofstromen heb je en waar? Maak op basis hiervan een overzicht van de hoeveelheid, soort en omvang van de nodige bakken. Inzameling van batterijen gebeurt vooral backstage. Een kleine bak is hier voldoende. Rond de horecapunten gebruik je juist een grote bak geschikt voor voedselresten. Ontdek tijdens het evenement of de bakken op de juiste locatie staan. Mogelijk zijn door de looproutes van publiek andere locaties beter geschikt.

Stap 4.  Communicatie naar je bezoekers

Zorg voor duidelijk communicatie naar je bezoekers over jouw doelstellingen op het gebied van afval. Gebruik hierbij ook herkenbare pictogrammen en uitleg om snel en eenvoudig te laten zien hoe alles werkt.

Leg bij een retoursysteem voor bekers duidelijk uit hoe dit systeem werkt en waar je de beker in kunt leveren. Hetzelfde geldt voor de andere grondstofstromen. Maak duidelijk zichtbare inzamelpunten. Denk hierbij aan gebruik van kleur en logo’s om de verschillende stromen duidelijk te markeren.

Goed voorbeeld doet goed volgen! Betrek ook je eigen medewerkers bij productie en horeca, foodtrucks en toeleveranciers bij de communicatie. Ze zijn het eerste aanspreekpunt van je bezoekers en spelen een grote rol bij de juiste inzameling. Zorg ook voor een continu schoon festivalterrein. Hierdoor doen bezoekers ook beter hun best om het terrein schoon te houden en afval daar te plaatsen waar het thuishoort. Maak hierbij gebruik van zogenaamde ‘CleanTeams’. Zij lopen tijdens het evenement rond om afval van de grond halen en zorgen voor het tijdig vervangen van volle zakken. Zij kunnen ook tussentijds controleren of bakken nog op de juiste positie staan voor optimaal gebruik.

Stap 5.  Toezicht en verbetering

Tijdens het evenement is het belangrijk dat de coördinator goed zicht houdt op de juiste uitvoering. Werkt het systeem goed, staat alles op de juiste plek en werkt het plan zoals bedacht? Zo voorkom je dat de verschillende stromen vervuild raken. En dat zwerfafval op de locatie ontstaat. Het is daarnaast een belangrijke les in voorbereiding op de volgende editie. Maak zo mogelijk aantekeningen of een aangepast plan voor de volgend editie. Zorg voor foto’s van het terrein en de inhoud van de bakken. Gebruik de afrekening van de verwerker voor inzicht in volume en gewichten van de ingezamelde en verwerkte grondstoffen. Met die gegevens kun je de volgende jaren te laten zien wat de vermindering in afval is.

Eigenlijk is het maken van een grondstoffenplan best eenvoudig. Met een duidelijk plan en de juiste verantwoordelijke persoon bereik je vrij snel een goed resultaat. Wat je ook nog eens jaarlijks eenvoudig kan verbeteren!

Inspiratie nodig?

Lees dan hier hoe de festivals Circusstad (link volgt) en Keti Koti met een bijdrage vanuit het Innovatiebudget zijn omgegaan met hun grondstoffen.